3. Op welke manier kan de school maar ook jij als leerkracht hulp bieden?

De rol van de school

Het is belangrijk dat de school zorgt voor een open schoolcultuur!

Als school moet je aanvaarden dat er verschillende gezinsvormen zijn: alleenstaande ouders, pleeggezinnen, adoptiegezinnen, bewust ongehuwde moeders, NSG's, kinderen die in een instelling verblijven, kinderen met holibi-ouders,...

Ook moet men zorgen voor genoeg informatie. Als school kan je best gebruik maken van een inschrijvingsformulier met genoeg plaats voor de gegevens van de vader en moeder in te vullen.

De regeling van het ouderlijk gezag, de adressen, gezinssamenstelling, verblijfsregeling, ...

De rol van de leerkracht

1. De leerkracht en het kind

Geef het kind in de eerste plaats een luisterend oor. 

Maak de belevenissen van het kind bespreekbaar. er zijn goede prentenboeken die een aanzet kunnen zijn om over de echtscheiding te praten

Het is ook belangrijk dat de kleuters horen dat ze niet de enigen zijn. er zijn heel wat andere kinderen die in deze siuatie zitten.

Kinderen die een week(end) bij de andere ouder zijn geweest willen daar soms over vertellen maar durven dat niet altijd. Je kan als leerkracht hier zelf achter vragen bijvoorbeeld: wat heb je bij mama/papa gedaan? was het leuk?

Praat over beide ouders positief tegen het kind

Er zijn heel wat prentenboeken die je kan gebruiken als kleuterjuf. Ik heb voor elke leeftijd 1 boek gekozen dat ik het meest geschikt vindt.

Vanaf 3 jaar : Ik heb twee beren - Conny Boendermaker

Samenvatting: 

Prentenboek over twee speelgoedberen. Blauw beertje is in mama's huis, bromvliegbeer in papa's huis. Als het kindje de blauwe beer meeneemt naar papa's huis, blijkt dat de beren elkaar niet kunnen uitstaan en kan het kindje niet slapen. Via de beren wordt het probleem van een kind met gescheiden ouders vormgegeven. De blauwe beer bij mama staat voor troost, de bruine bij papa voor veiligheid. De beren samenbrengen is geen succes, omdat beide dan niet goed functioneren. Het kind blijft zitten met de vraag: Waarom kunnen zij geen vrienden zijn? Eenvoudig verhaal, waarbij de hoofdpersoon zowel een hij als een zij kan zijn.

Mijn mening:

De prenten zijn waterverftekeningen in heldere frisse kleuren. Deze zijn geschikt voor de jongste kleuters. 

Het verhaal biedt geen oplossing, maar kan wel aanleiding tot een gesprek zijn.

Vanaf 4 jaar: Papa woont in een ander huis - Marta

Samenvatting:


De ik-figuur (meisje) woont samen met haar ouders in een huis. Ze hebben het fijn samen! Totdat er steeds meer ruzie komt tussen vader en moeder, moeder steeds meer moet huilen en vader op enig moment zijn koffers pakt en in de stad gaat wonen. Haar ouders zijn geen vriendjes meer en gaan in aparte huizen wonen. Verschillende gevoelens krijgen een plekje in het verhaal: plezier samen, verdriet hebben, je schuldig voelen, wennen aan nieuwe dingen en je weer gelukkig voelen.

Mijn mening:

Het is geschikt voor kleuters vanaf 4 jaar. De tekst is eenvoudig en duidelijk.
Ook de prenten zijn gemakkelijk te begrijpen. De grote, prachtige prenten in zwarte wascolijnen gevuld met ecoline, maken de gevoelens ook nog eens zichtbaar.

Dit is een leuk boek om (samen) te lezen en vooral te gebruiken als aanleiding voor een gesprek. Maar vooral mooi door de boodschap van veiligheid naar het kind toe: een scheiding is niet de schuld van het kind en vader en moeder zullen van je blijven houden! 

Vanaf 5 jaar: geen kusjes voor mij - Marly van Otterloo


Samenvatting:


In een lief verhaal wordt de emotionele thematiek echtscheiding op begripvolle wijze duidelijk gemaakt. Doris' vader en moeder gaan scheiden. Doris is er helemaal van in de war. Zij voelt zich verdrietig en verontwaardigd, zeker als mama na verloop van tijd een nieuwe vriend krijgt. Zij wenst mama geen kusjes meer te geven! Op een dag vertelt mama haar dat zij verschillende ik-hou-van-jou-taarten bezit, maar dat de hou-van-jou-taart voor Doris de allergrootste is: 'Zo groot, dat die zelfs niet door de deur kan!' Langzaam went voor Doris het idee van gescheiden ouders, mama's nieuwe vriend en als mama met hem trouwt heeft zij zelfs een schilderij gemaakt met daarop allemaal kusjes.


Mijn mening:


Dit verhaal is geschikt voor de oudste kleuters. Er zijn heel wat kinderen die in deze situatie zitten waarbij de ouders gescheiden zijn en de mama of papa een nieuwe vriend(in) krijgt.
Aan de hand van dit verhaal kan je aan de kleuters tonen dat ze niet de enige zijn die dit meemaken. en dat hun situatie heel normaal is.
De passende illustraties spelen een even belangrijke rol als de tekst. De meeste illustraties zijn paginagroot en starten vanaf de basis van de (dubbel)bladzijde; de tekst is daar in kleine blokken in en boven geplaatst.


Er is inhoudelijk veel aandacht voor de emoties van alle betrokkenen: papa, mama, kind, vriendinnetje, huisdier, nieuwe vriend en er is ruimte om over deze emoties te praten met elkaar. Het is een stevig vormgegeven, troostend voorleesboek voor kinderen vanaf ca. 5 jaar, dat op diverse manieren gebruikt kan worden.

2. De leerkracht en de ouders:

Respecteer vooral beide ouders. Het is belangrijk voor ogen te houden dat ieder zijn/haar verhaal heeft en repect verdient.  

Soms willen de ouders je betrekken in hun conflict. ze praten dan zeer negatief over de partner. Het is belangrijk om dan wel inlevend te luisteren maar je toch neutraal op te stellen.

Vraag aan de ouders om niet over hun problemen te praten waar kinderen bij staan uit respect voor de gevoelens van het kind.

Nodig beide ouders persoonlijk uit voor een activiteit of een oudercontact.

laat de ouders zelf beslissen of ze samen naar het oudercontact komen.

Geef ouders eventueel adressen van instanties waar ze terecht kunnen voor hulp.

• Maatschappelijk werk
• Schoolmaatschappelijk werk
• Schoolpsycholoog
• Huisarts (doorverwijzen naar psychologische hulp)
• ...

Wat er over dit onderwerp ook passeert in de klas en met het kind in kwestie: blijf respectvol

 

2. Hoe kunnen de ouders helpen in deze situatie

Het is op de eerste plaats belangrijk dat de ouders hun kinderen samen vertellen dat zij gaan scheiden en waarom.

Een goede scheidingsmelding bestaat uit een aantal punten:

• Ouders vertellen de kinderen samen dat zij uit elkaar gaan en waarom.
• Zij laten merken dat zij de scheiding samen gaan regelen
• Zij laten hun kinderen in elkaars aanwezigheid duidelijk merken dat zij blijvend beschikbaar zijn.
• Er wordt gesproken over onderwerpen als huisvesting en bezoekregeling.
• De ouders laten oudere kinderen eventueel weten dat ook de bijdrage aan hun studiefinanciering geregeld wordt.

Als ouders kan je de kinderen op verschillende manieren helpen:

1. Praten aan de hand van boeken

Er zijn verschillende boeken geschreven voor kinderen van gescheiden ouders en er zijn ook boeken geschreven waarin een scheiding voorkomt. Samen met je kind zo’n boel lezen of eruit voorlezen kan positief werken. Soms zal het leiden tot een gesprek over de scheiding en over de gevoelens die het kind heeft. Er zijn ook heel wat prentenboeken die je kan gebruiken voor jonge kinderen. Deze worden verder in het onderzoek uitgebreid besproken.

2. Praten aan de hand van liedjes en films

Het thema scheiding komt voor in liedjes, films en ook in tijdschriftartikelen. Die kunnen allemaal aanleiding zijn om dingen bespreekbaar te maken. Kinderen kunnen gestimuleerd worden om de teksten van liedjes mee te zingen en op die manier hun emoties te uiten.

http://www.youtube.com/watch?v=WCjl6eS5P2g

3. Tekenopdrachten

Kinderen hebben veel mogelijkheden om zichzelf uit te drukken. Zij doen dat niet alleen in spel maar ook in creatieve activiteiten zoals tekenen of schilderen. Je kan de kinderen een tekening laten maken over de mama, papa, het gezin,… Aan de hand van deze tekeningen kan je met de kinderen een gesprek aangaan over de gevoelens van het kind.

4. Een dagboek bijhouden

Het schrijven in een dagboek is een oude methode, die dikwijls erg goed werkt. Je kunt je kind daarin stimuleren door samen een mooi boek of schrift te gaan kopen. Het kind kan daar ook gedichten, tekeningen, krantenknipsels enz in plakken.

1. Wat zijn de gevolgen van een scheiding

1. Gevolgen voor kinderen

Een echtscheiding kan voor kinderen een moeilijk en verwarrende periode zijn. Zowel in de aanloop naar als tijdens en na de echtscheiding verandert er zoveel voor de kinderen dat er zich wel eens problemen kunnen voordoen.

Het valt niet te voorspellen hoe kinderen reageren op dergelijke gebeurtenissen.

Meerdere factoren spelen hierbij een rol zoals:

• Het geslacht van het kind
• De leeftijd
• Het ontwikkelingsniveau
• De persoonlijkheid
• …

Sommige kinderen voelen zich na een echtscheiding opgelucht en slagen erin om zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Anderen kost het meer moeite om de nieuwe gezinssituatie te accepteren.

• Angst
• Verdriet
• Boosheid
• Schuld
• Schaamte
• …

Sommige kinderen gaan zich wegcijferen en gedragen zich als de steun en toeverlaat van de vader of moeder. Hun eigen gevoelens plaatsten ze voorlopig op de achtergrond.

Het is zeer belangrijk dat beide ouders hun ouderrol volwaardig blijven opnemen. Als scheidende ouders respectvol met elkaar omgaan en open over hun nieuwe gezinssituatie spreken met hun kinderen, ondervinden deze de minste problemen.

2. Gevolgen voor ouders:

Voor de ouders is een scheiding ook een ingrijpende gebeurtenis en wellicht het sluitstuk op een (lange) periode van spanning, ruzies, onzekerheden en schuldgevoelens. In sommige gevallen zullen de kinderen in een dergelijke periode voor hen geen prioriteit zijn, hetgeen weer schuldgevoelens oproept. Een goede scheiding, in harmonie uit elkaar, is redelijk zeldzaam. Ondanks dat ouders zullen proberen hun kind af te schermen voor de problemen voelden kinderen de bui al lang hangen.
Op een gegeven moment zullen de ouders er niet meer om heen kunnen en hun kind deelgenoot maken van wat er gebeurt en gaat gebeuren.

3. Gevolgen voor leerkrachten:

Als de ouders nog geen contact hebben opgenomen met de leerkracht, is het voor de leerkracht die het veranderende gedrag van het kind al is opgevallen zinvol het initiatief te nemen. Voor hem/haar gaat het in eerste instantie om de belangen van het kind.

De kans bestaat dat de ouders de leerkracht proberen te betrekken bij hun echtelijke problemen. Ouders zoeken steun en erkenning.
Probeer in het belang van het kind geen partij te worden of een oordeel te hebben, maar overtuig ze hun kind niet uit het oog te verliezen en zoek samen met hen naar oplossingen voor eventuele problemen die zich op school, in de klas en/of thuis voordoen. Maak daarvoor concrete en praktisch uitvoerbare afspraken.

.